KAYSERİ’DE BULUNAN MUHTEŞEM HERAKLES LAHİTİ...

Herakles... Latinler’in ve bizlerin daha çok bildiği şekli ile “Herkül”. Yunan mitolojisinin en önemli kahramanlarından… 

Yunanistan’ın en kutsal dağı Olympos’un bulutlarla kaplı zirvesi, On iki Olympos tanrısının yurduydu. Antik Yunan’da tanrılar tıpkı insanlar gibi tasvir edilirdi.(Antropomorfizm)

Öyle ki; İnsanlar gibi yemek yerler, içerler, gülüp, üzülürler, sevinirler, öfkelenirler, eğlenirler, evlenirler, aile kurarlar… Hatta; birbirlerini kıskanırlar, birbirlerini çekiştirip, dedikodular yaparlar. Her yönleri ile tıpkı insan gibiydiler.

Bir farkla; Ölümsüz idiler! Belki de onları insanlardan ayıran en önemli fark ölümsüzlükleriydi. Aslında; Yunan tanrıları var oluş şekillerini ve neredeyse sahip oldukları tüm özelliklerini birebir Sümerler, Babiller ve eski Mısır’dan almışlardı.

Antik Yunan döneminde Olympos dağının muhteşem manzarası eşliğinde yaşayan soylu ve asil sınıflar… Olympos dağının tamamen bir panteon (tapınak) alanı haline gelmesi ile buralardan Atina düzlüklerine inmek zorunda kalmaları sonucu diğer sınıflarla bir arada yaşamaya başlamaları aslında  “demokrasinin” de ilk temelleri idi.

Üç tanrı, Olympos’un asıl kraliyet ailesini oluşturur;

•Tanrıların kralı Zeus

•Eşi ve evlilik tanrıçası kıskanç Hera.

•Zeus ve Hera’nın evliliğinden doğan tanrıça Athena.

Ayrıca; Öfkeli ve kızıl saçlı savaş tanrısı Ares’in ebeveyni de yine Zeus ve Hera’dır.

Zeus ‘un Leto ile evliliğinden ise Apollon ve Artemis ikizleri dünyaya gelir. 

Zeus’un kaçamakları da olur...

Gayrı resmi evliliklerinden gayrı meşru çocukları da olur.

Zeus’un bir ölümlü prenses olan Alkmene ile olan kaçamağından dünyaya gelen Herakles (Herkül) işte bu yüzden ölümlüdür ve bundan dolayı da “yarı tanrı”dır.

Kıskançlığı çılgınlık düzeyinde olan Zeus’un eşi Hera…

Bu ilişkiyi öğrenir öğrenmez Herakles’i öldürmek için beşiğine iki yılan yollasa da bebek Herakles ikisini de kolaylıkla öldürür.

Ancak…

Hera’nın Herakles ile uğraşması ömrü boyunca hiç bitmez.

Herakles, Hera tarafından sürekli büyülere maruz kalır. Türlü hastalıklar musallat olur.

En sonunda da, çılgına dönen Herakles geçirdiği bir cinnet anında kendi ailesini tamamen katleder.

Daha sonra, yaptıklarının farkına varsa da iş işten çoktan geçmiştir. Yaptıklarından kendini affedebilmesi için Delphoi bilicisine baş vurur.

Bilici ona suçlarından ve tüm günahlarından arınması ve ölümsüzlüğe ulaşması için, Miken Kralı Eurystheus’a gidip uzun bir süre onun hizmetine girmesi ve kralın her istediğini de yerine getirmesi gerektiğini söyler. Eurystheus ise, Herakles’ten on iki iş yapmasını ister.

İşte buna kaynaklarda ‘’Herakles’in on iki görevi’’ veya  “on iki işi” denir;

1- Nemea Aslanı

Herakles’in ilk görevi Nemea bölgesine korku saçan aslanı öldürmesi olur.

2-Hydra Ejderi’nin Öldürülmesi

Herkül ejderi öldürmeye gidince önce ateşli oklar atarak canavarı ininden çıkarmayı başarır. Daha sonra kılıcı ve topuzuyla ona saldırır ve öldürür.

3- Kyreheia Geyiğini Yakalaması

Altın boynuzlu, bakır ayaklı bu geyik Av Tanrıçası Artemis için kutsanmıştır.

4- Ermanthos Dağındaki yaban domuzunun canlı getirilmesi

5- Augias’ın Ahırlarının temizlenmesi

Elis Kralı Augias’ın çok sayıda hayvanı vardı. Ahırlar yıllarca temizlenmemiş ve pislik içindeydi.

Eurystheus, Herakles’ten onu küçük düşürmek için bu ahırları bir gün içinde temizlemesini ister.

6- Stymhalos Kuşları’nı öldürmek

Stymphalos Gölü kıyılarında yaşayan Ares için kutsal sayılan bu kuşlar pençeli, tunçtan kanatlı ve gagalıdır.

7- Girit Boğası

Hayvanı önce yorup daha sonra kollarıyla kavrayarak yakalar daha sonra hayvanı sırtlanıp Eurystheus’a götürür.

8- Diomedes’in azgın atlarının eğitilip getirilmesi

9- Amazon Kraliçesi   

Hippolyte’nin sihirli kemerinin getirilmesi

10- Geryoneus’un sürülerini çalmak

11- Batı Kızlarının (Hesperid’lerin) altın elmalarını getirmek

12- Kerberos’un ölüler ülkesinden çıkarılması

Herakles’in bu son görevi ise cehennemin üç başlı köpeği Kerberos’u yeryüzüne çıkarmasıdır.

Artık; Bu bilgilerden sonra asıl konumuza gelecek olur isek…

Kayseri merkez Melikgazi ilçesi Seyitgazi Mahallesi yakınlarında, 1991 yılında yapılan bir inşaatın temel kazısında toprağın 3 metre altında bulunan bu çok önemli Herakles (Herkül) Lahiti, günümüzde Kayseri Kalesi içindeki yeni Arkeoloji Müzesi’nde, kendisine ayrılan özel bir mekânda tüm ihtişamı ile sergilenmektedir. Lahit yüzeyine yukarıda anlatılan “on iki” görev de sırası ile muhteşem bir şekilde işlenmiştir.

Şimdi…

Kayseri Arkeoloji Müzesi’ne gidip müzeyi ağır ağır gezerken, Herakles Lahiti önüne geldiğinizde lahiti bir de bu bilgilerle incelemek eminim çok daha keyifli olacaktır.

Hatta sizlere bir sır daha vereyim;

İlk görevden son göreve doğru ilerlerken ölümlü ve yarı tanrı Herakles’in gitgide yaşlandığını da fark edeceksiniz...

Kalın sağlıcakla.

………………………………………………………

Kaynakçalar;

•ANTİK YUNAN (Nigel Rodgers)

•THEOGONIA İŞLER VE GÜNLER (Hesiodos / Azra Erhat’ın muhteşem çevirisi ile)